طرحهای استقبال از بهار، نمادهای زیباییبخش نوروزهای مشهد در سالهای اخیر بودهاند، آثاری که در چند بخش اجرا شدهاند و نشاط را برای شهر و شهروندان به ارمغان آوردهاند. در بین این طرحها، آثاری بودهاند که با وجود گذشت زمانی طولانی شکل و جای خود را حفظ کردهاند و تبدیل به نمادهای دائمی شهر شدهاند. با وجود اینکه تعداد این نمادها در منطقه۱۲ کم است، اما کیفیت و زیبایی از آنها یادمانهایی ماندگار در ذهن مردم منطقه و سایر شهروندان ساخته است. در این گزارش یادمانهای دائمی منطقه را در ۵سال اخیر بررسی میکنیم.
قسمت زیادی از محدوده منفصل توس را بافت تاریخی تشکیل داده است. این بافت هویتی سبب شده، محدوده شهری توس در سالهای اخیر میزبان یادمانهای تاریخی باشد. «نبرد رستم و دیو» یکی از این المانهاست که توسط رضا قرهباغی طراحی و اجرا شده است. المانی که یادآور یکی از نبردهای پهلوان حماسی شاهنامه در مسیر گذر از هفتخان است. این اثر زیبا، نوروز ۱۴۰۰ در پارک جلوخان آرامگاه فردوسی نصب شده است.
دفعات بازنشر پرشمار تصاویر این المان در فضای مجازی بعد از مراسم رونمایی نشان میدهد شهروندان از این یادمان شهری استقبال کردهاند. از طرفی با توجه به بازدید مسافران از منطقه تاریخی توس، این اثر موردتوجه هموطنانی از سایر شهرهای کشور هم قرار گرفته است و در واقع تصاویر آن بین شهرهای دور و نزدیک زیادی بازنشر شده است.
محمد قویدل از شهروندان ساکن بولوار شاهنامه درباره این المان تاریخی میگوید: در سالهای گذشته نمادهایی از رستم و داستانهای شاهنامه در محوطه جلوخان نصب شده بود، اما این المان شکل متفاوتتر و مفهومیتری دارد. نسبت به بقیه آثار ظریفتر و هنرمندانهتر است. طراحی این المان در این فضا کار زیبایی بوده است چون با بافت تاریخی و هویتی جلوخان هم متناسب است.
در هنگام حضور در کنار این المان شهری متوجه عکاسی یک مسافر از آن میشویم، مهلا نجاری هموطنی است که برای مسافرت راهی مشهد شده است. او درباره این المان میگوید: من المانهای دیگر هم در شهر دیدهام، اما المانهای تاریخی و یا سردیس شخصیتها خیلی کم بود، این نماد نصب شده از شاهنامه فقط یک المان شهری برای مشهد نیست، این یک نماد کشوری است که همه هموطنان ما با آن ارتباط میگیرند و آن را میپسندند.
علاوه بر طراحی و اجرای المانها، آذینبندیهای نوروزی هم سهم زیادی در زیباسازی مشهد در استقبال از بهار دارند. در میان طرحهای آذینبندی سالهای گذشته، طرح «گلنرده» آرمین بیگناه در انتهای وکیلآباد ماندگار شده است. این طرح با هدف پوشش نردههای نازیبای پل نصب شده است.
بیشترین تعداد نقاشی هم در سال 1398 بر دیوارهای منطقه نقش بستهاند که تمام آنها مرتبط با امام رضا(ع) و حرم مطهر است
مریم فخار از شهروندان محله وکیلآباد درباره این آذینبندی و طرحهای مشابه میگوید: واقعا بعضی سازههای شهری مانند پایههای پلها، پله پلهایهوایی، نردهها و پایههای بیلبوردهای تبلیغاتی چهره شهر را خراب میکنند. طرحهای این شکلی علاوهبر اینکه این هنجارهای بصری را پوشش میدهند زیباییآفرین هم هستند. این پلی هم که با این طرح زیباسازی شده است در واقع مسیری است که منتهی به مناطق تفریحی طرقبه و شاندیز است و شهروندان و مسافران زیادی از آن تردد میکنند.
منطقه۱۲ هر چه در این سالها المانهای نوروزی محدودی داشته اما از تعداد جالب توجهی نقاشی دیواری برخوردار بوده است. آثاری که بیشتر آنها باوجود گذر زمان بر دیوارهای منطقه خودنمایی میکنند.
در میان نقاشیهای انجام شده، میتوان به «فرش طبیعت» اثر علی شامل و «سهراب» اثر فریبا بروفه اشاره کرد که در سالهای 97 و 1400 اجرا شدهاند. بیشترین تعداد نقاشی هم در سال 1398 بر دیوارهای منطقه نقش بستهاند که تمام آنها مرتبط با امام رضا(ع) و حرم مطهر است.
یا امام رضا(ع)، معینالضعفا، سلطان ابالحسن و آسمان هشتم عنوان طرحهایی است که در سال98 به ترتیب توسط مانیاد فروتنراد، امیر معتضدی، حسین یزدی و هادی برهانی اجرا شدهاند و حال و هوای منطقه را امام رضایی کردهاند. گفتوگوی ما با شهروندان مختلف پای این دیوارهای رنگ نشان میدهد آنها هم این نقوش زیبا را اتفاق خوب و مثبتی برای منطقه میدانند که میتواند علاوه بر زیبایی یک حس خوب را به شهروندان منتقل کند.
در میان المانهای نوروزی سال۹۹ از المانی در انتهای بولوار وکیلآباد رونمایی شد که به خواب رفتن «ننه سرما» را در پایان زمستان نشان میدهد، اکنون دو تابستان و زمستان از آن روزها گذشته ولی هنوز ننه سرما زیر سنگفرشها در این نقطه خوابیده است. طراحی و اجرای این اثر زیبا را مسعود صدرایینیا انجام داده است. «خواب ننهسرما» به اندازهای زیباست که در روزهای اول نصب سبب توقف خودرو شهروندان و مسافران برای عکاسی و ترافیک میشد.
«خواب ننهسرما» به اندازهای زیباست که در روزهای اول نصب سبب توقف خودرو شهروندان و مسافران برای عکاسی و ترافیک میشد
با گذر زمان هنوز این المان زیباست و توجه شهروندان را به خود جلب میکند. برای اجرا و نصب این المان کار عمرانی هم در ضلع شمالی بولوار وکیلآباد انجام شده است که نشان میدهد یکی از المانهای سنگین و پرکار شهر است.
مجتبی امینیخواه از شهروندان محله الهیه است که در حوزه هنرهای تجسمی فعال است و درباره المانهای نصب شده در این سالها در منطقه آگاهی دارد. او وضعیت نصب المانها را متناسب با روند توسعه منطقه میداند و معتقد است نسبت به جمعیتی که در منطقه زندگی میکنند تعداد طرحهای نوروزی خوب بوده است و تشریح میکند: تعداد المانهای منطقه۱۲ نسبت به جمعیتی که در خود جای داده است و همچنین باتوجه به اینکه محدوده زیادی از آن در مسیر عبور شهروندان گذری نیست، کم نبوده اما یک نکته اساسی درباره این منطقه وجود دارد.
ما در اینجا هر روز شاهد حجم زیادی از ساخت و سازها هستیم، با این شرایط لازم است المانهای دائمی بیشتری در این فضا قرار گیرد تا در گذر زمان تبدیل به یک شهرک ساختمانی با کلی آهن و مصالح نشود، این موضوع میتواند تأثیر مثبتی بر روحیات شهروندان داشته باشد.